امام محمد باقر علیه السلام و سازندگی فکری

سوم صفر براساس برخی از نقل های تاریخی روز ولادت امام محمد باقر علیه السلام است. شیخ عباس قمی در کتابش می نویسد:«بدانکه ولادت باسعادت آن حضرت روز دوشنبه سیم صفر یا در غرّه رجب سال ۵۷ در مدینه منوره حضور داشتند.»(قمی، ج ۲، ص ۱۷۳)
پدر بزرگوارشان امام علی بن الحسین علیه السلام و مادر گرامیشان حضرت فاطمه دختر امام حسن مجتبی علیه السلام است.
ایشان در واقعه کربلا حضور داشتند در حالی که ۴ سال از عمر مبارکش می گذشت. دوران اسارت را هم در کنار پدرشان و عمه بزرگوارشان حضرت زینب سلام الله علیها درک کردند و پس از شهادت جانسوز پدر، مقام امامت را عهده دار شدند.
امامت این امام همام که ادامه امامت ائمه قبل از ایشان بود شرایطی متفاوت یافت.اکنون برخلاف دوران امام سجاد علیه السلام که شیعیان اندک و در خفقان بودند و شیعه دوباره احساس وجود و شخصیت کرد. عوت شیعه که چند سالی بر اثر حادثه کربلا و حوادث خونین پس از آن و سختگیری های خلفا، متوقف مانده بود و جز در پوشش های بسیار ضخیم ارائه نمی شد در بسیاری از اقطار کشورهای اسلامی مخصوصا در عراق و حجاز و خراسان ریشه دوانید و قشر وسیعی را به خود متوجه ساخت.(صهبا، ص۲۶۶)
در مورد امام محمد باقر زیاد می توان سخن گفت زیرا احیای مجدد شیعه مرهون زحمات خستگی ناپذیر ایشان و یارانشان است. از جمله اقدامات حضرت مبارزه با تحریف معارف اسلامی بود. حکومت های فاسد فاسق اموی و مروانی اگر می خواستند با معارف ناب اسلامی حکم برانند به مقاصد خود نمی رسیدند، بنابراین معارف دینی را با تطمیع و ترساندن علما و مردم مسلمان، به نفع خود منحرف می کردند. امام محمد باقر علیه السلام هم در پاسخ به این تحریفات، مبارزه فرهنگی خود را آغاز نمودند و تلاش نمودند ذهنیت مردم و فرهنگ حاکم بر ذهن های آنها را عوض کنند.کلاس های آموزشی، مناظرات و گفتمان های علمی از جمله برنامه های حضرت بود. باقرالعلم الاولین هم به همین معنی بر می گردد یعنی شکافنده حقایق قرآنی و دانش های اسلامی.(همان، ۲۷۰-۲۶۶)
کار دیگر امام، تشکل سازی است یعنی شاگردانی را تربیت می کردند، به صورت اختصاصی مورد توجه قرار می دادند و سپس آنها را به عنوان نماینده خود به سرتاسر دنیا می فرستادند تا هم به تبلیغ و تعلیم دین اسلام بپردازند و به هدایت یافتگان کمک کنند تا رشد بیشتری پیدا کنند و هم با پاسخگویی به مشکلات و شبهات آنها سعی کنند تحت تاثیر القائات دشمن قرار نگیرند.(همان، ص۲۷۱، ۲۷۰)

منابع و مآخذ
۱.  صهبا، انسان ۲۵۰ ساله(بیانات مقام معظم رهبری درباره زندگی سیاسی – مبارزاتی ائمه معصومین علیهم السلام)، ویرایش دوم، انتشارات موسسه ایمان جهادی، تهران، ۱۳۹۶،
۲.  شیخ عباس قمی، منتهی الآمال، قم، انتشارات هجرت، ۱۳۶۸